BiBoZ: Blijf in Beweging

In september 2019 zijn we vanuit Hogeschool Rotterdam, in samenwerking met Hogeschool Leiden en de Haagse Hogeschool gestart met dataverzameling voor het BiBoZ project. BiBoZ staat voor Blijf in Beweging ondersteuning Zorgprofessionals. Vanuit Hogeschool Rotterdam hebben 22 studenten, uit verschillende minoren (vierdejaars) en binnen Urban Health Project (tweedejaars), data verzameld.

Binnen twee jaar gaan cliënten, (zorg)professionals, studenten en docenten van deze hogescholen op zoek naar een methodiek die (zorg)professionals kunnen gebruiken om cliënten te ondersteunen naar duurzaam gezond beweeggedrag. Hierbij staat het betrekken van de brede context centraal; een combinatie van achtergrondkenmerken en sociaal, psychisch en fysiek functioneren in de leefomgeving. De methodiek wordt ontwikkeld vanuit cliëntperspectief. Naast gangbare en kwantitatieve onderzoekmethodieken wordt er ook gebruik gemaakt van ontwerpgerichte methodieken. Docenten en onderzoekers hebben samen met studenten trainingen gevolgd over de gebruikte onderzoeksmethodieken contextmapping, storytelling en het maken van een buurtscan.

Het BiBoZ-project identificeert functioneringsprofielen vanuit het cliëntenperspectief en identificeert profielspecifieke bouwstenen voor duurzaam gezond beweeggedrag. De functioneringsprofielen zijn gebaseerd op individuele kenmerken en gedrag beïnvloedende componenten zoals het fysieke, sociale en psychische functioneren in de dagelijkse leefomgeving van de cliënt. Bouwstenen zijn bestaande interventies en diensten zoals: beweeginterventie, een app of verwijzing naar een beweegaanbod of burgerinitiatief.

Voor het definiëren van de functioneringsprofielen en bouwstenen starten we bij de cliënt, werken we gedurende het hele traject in cocreatie met de praktijk, gebruiken we het Behavioural Change Wheel als theoretisch raamwerk en gebruiken we naast kwalitatieve technieken ontwerpgerichte onderzoekstechnieken.

Vanuit deze nieuwe open en brede blik werken we toe naar een prototype van een methodiek te gebruiken door zorgprofessionals voor het op maat ondersteunen van hun cliënten in het bereiken van duurzaam gezond beweeggedrag.

Aanleiding 

Gezond beweeggedrag bevordert de kwaliteit van leven en helpt bij het verminderen of voorkomen van gezondheidsklachten en heeft een positieve invloed op sociaal welbevinden, participatie en welzijn. Gezond leven is primair de verantwoordelijkheid van mensen zelf, maar niet iedereen is in staat om gezond gedrag zelfstandig te initiëren en vol te houden.

Voor deze mensen is in de eerstelijnszorg veel aandacht. Frustrerend is dat ondanks alle inspanningen de zorgprofessionals, zoals de fysiotherapeut, praktijkondersteuner en beweegconsulent, zelf inschatten dat 50-90% van de cliënten binnen een jaar terugvalt in ongezond beweeggedrag. Hoewel aansluiten bij de mate van zelfmanagement van de cliënt hierbij kansrijk lijkt, blijkt de huidige aanpak onvoldoende. Bewijskracht voor het belang van het stimuleren van gezond gedrag in de context, een combinatie van achtergrondkenmerken en sociaal, psychisch en fysiek functioneren in de leefomgeving, neemt toe. Maar hoe betrek je als professional deze context in een persoonsgericht ondersteuningstraject?

Doelstelling 

Een methodiek ontwikkelen waarmee zorgprofessionals hun cliënten op maat kunnen ondersteunen naar duurzaam gezond beweeggedrag.

Samenwerkingen

Hogeschool Leiden (penvoerder), De Haagse Hogeschool, Hogeschool Rotterdam, LUMC, Universiteit Leiden, Basalt Revalidatie, TU Delft, Gemeente Leiden, MEE Rotterdam Rijnmond, FysioHolland, Ouderenberaad Zuid-Holland Noord

Dit project is een Vitale Delta-project

In de verschillende fases van het tweejarig project zijn studenten van Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Leiden en De Haagse Hogeschool actief betrokken geweest bij het project. Zij hebben op verschillende manieren informatie opgehaald bij zowel (zorg)professionals, mensen die begeleid worden naar gezond beweeggedrag, als de wijk. Hierbij ontvingen ze gerichte training ter ondersteuning. In de eerste fase vanaf september 2019 startten bij Hogeschool Rotterdam vijf groepjes studenten die zo een belangrijke bijdrage leverden aan de basis van het project.

Gedurende het project werkte het onderzoeksteam in co-creatie met de praktijk. Er is informatie verzameld uit kwalitatieve en ontwerpgerichte onderzoekstechnieken. Zo is in samenspraak met de praktijk een prototype van de methodiek uitgewerkt dat zorgprofessionals ondersteunt bij persoonsgerichte begeleiding naar duurzaam gezond beweeggedrag. Het Behaviour Change Wheel is hierbij gebruikt als theoretisch raamwerk. Vanaf oktober tot december 2020 is een haalbaarheidsstudie uitgevoerd in de regio Leiden en Rotterdam. Tevens participeerden hierbij tien studenten van de minor ‘gezond meedoen door sport en bewegen’. 

Contextmapping
Binnen de contextmapping hebben zeven cliënten in twee verschillende sessies geparticipeerd. Deze cliënten werden geworven vanuit verschillende beweeginterventies, georganiseerd door huisartsen. Er werd gebruikt gemaakt van de methode contextmapping, een creatieve manier van informatie verzamelen waarbij ervaringen, leefwereld en emoties van cliënt in kaart werden gebracht. De analyse werd gedaan door vier onderzoekers. De resultaten laten zien dat sociale contacten in de omgeving en een mooie buitenomgeving gezond beweeggedrag kunnen bevorderen. Verder belemmeren slecht weer, slechte infrastructuur en weinig sociale contacten gezond beweeggedrag. Bevorderende gedragsfactoren voor gezond beweeggedrag waren blij worden van bewegen en dat bewegen functioneel moet zijn. Verder kunnen het bang zijn om te vallen, schaamte en lichamelijke klachten gezond beweeggedrag belemmeren. Uit dit onderzoek is gebleken dat er meer onderzoek nodig is naar de relatie tussen de sociale omgeving en gezond beweeggedrag bij chronisch zieke cliënten.

Storytelling
Het doel van de methodiek storytelling is om te achterhalen wat de betekenis en waarheid is van de persoon die het verhaal vertelt. Het focuspunt ligt niet zozeer op de waarheid. We zijn vooral geïnteresseerd wat voor betekenis de cliënten geven aan het verhaal. Zes cliënten en zeven zorgprofessionals hebben verteld over wat gedragsbepalende factoren zijn voor gezond beweeggedrag. De verhalen zijn opgehaald door narratieve vragen te stellen. Hierbij is het cliëntperspectief en het zorgprofessional perspectief apart geanalyseerd waardoor kansen voor verbeteringen beter naar voren komen en verschillen en overeenkomsten beter te zien zijn.

Buurtscan
Voor twee zorgpraktijken in verschillende wijken in Rotterdam is de opdracht uitgezet om een beweegkaart te maken. Door middel van zowel straatinterviews, observaties en online informatie hebben studenten een beweegkaart gemaakt die zorgprofessionals kunnen inzetten bij de begeleiding van hun cliënten naar passend beweegaanbod. Hierbij is een protocol gevolgd die ook binnen de andere Hogeschool is ingezet. De beweegkaart is getest op bruikbaarheid en er is aandacht geweest hoe de zorgprofessional de beweegkaart up to date kan houden. De opgeleverde beweegkaarten kunnen in de betreffende wijk gebruikt worden door zorgprofessionals en hun inzicht geven in de beweegmogelijkheden binnen de wijk.

Bekijk de beweegkaart