Samen optrekken

Mensen met ernstige chronische aandoeningen wonen steeds langer thuis, ook als ze veel zorg nodig hebben. Als een persoon naar een verpleeghuis gaat neemt dat bij naasten zorg uit handen. Daar komen voor naasten vaak nieuwe zorgen voor terug. Hoe zij betrokken kunnen blijven bij het welzijn van en de zorg voor bijvoorbeeld hun partner, vader of moeder, hoe ze een betekenisvolle relatie kunnen onderhouden en met (zorg)medewerkers kunnen opbouwen, blijft onderbelicht. Bij betekenisvolle relaties is sprake van dialoog, van samen optrekken, wederkerigheid en oog voor elkaars waarden, kwaliteiten en belangen. Momenteel is dat in de zorg vaak afhankelijk van personen en situaties en niet geborgd. 

In de intramurale langdurige zorg bestaat de wens om de zorg meer persoonsgericht te maken. Een van de elementen daarvan is het betrekken van naasten. De laatste jaren is veel geïnvesteerd in het ontwikkelen van kennis, inzichten en materialen om het samenspel tussen de (systeem)wereld van de professionele zorg en de (leef)wereld van bewoners en naasten te bevorderen. Toch is samen optrekken nog geen gemeengoed. De kwaliteit van de relatie is veelal afhankelijk van personen en situaties, dus van toeval en niet geborgd. Als de relatie niet goed is, bestaat risico op miscommunicatie, irritatie en problemen, zeker wanneer naasten en/of medewerkers zich niet gewaardeerd voelen of te maken krijgen met onredelijk, dominant, agressief of ander grenzeloos gedrag. Dit doet voor iedereen afbreuk aan de (ervaren) kwaliteit van wonen, zorg en leven.

Samen optrekken in de intramurale (ouderen-)zorg wordt door veel factoren beïnvloed. Denk bijvoorbeeld aan gewoonten en cultuur in organisaties, snelle wisselingen in zorgbehoeften van bewoners, tekort aan en wisselingen in personeel, verschil in motivaties, wensen en gebruiken van naasten en de verschillende posities en verantwoordelijkheden van medewerkers, vrijwilligers en naasten. Juist daarom is het belangrijk te werken aan goede relaties.

Met dit project willen we bereiken datsamen optrekken – vanuit betekenisvolle relaties  – vanzelfsprekend wordt binnen het primaire zorg-, leef- en werkproces in de intramurale langdurige ouderenzorg, ondersteund door een faciliterende organisatiecultuur en – structuur.

Door participatief actie onderzoek (PAO) ontwikkelen we in co-creatie met alle betrokkenen praktische manieren om dit te bereiken. De ervaringen worden gebundeld, zodat anderen hiervan kunnen profiteren.

Vanaf het begin zijn studenten betrokken bij dit project. In minorprojecten en hun afstudeeropdracht doen ze literatuur- en praktijkonderzoek naar interventies en methoden om naasten te betrekken, betekenisvolle relaties te bevorderen en belemmerende en bevorderende organisatie-factoren. Daarnaast onderzoeken ze wensen en behoeften van betrokkenen aan samenwerking. Studenten die werken of stage lopen in de locaties waar het onderzoek zal gaan plaatsvinden kunnen vanuit die rol bij het onderzoek betrokken worden. De kennis en inzichten die het project oplevert vloeien weer terug in het onderwijs, onder andere door het ontwikkelen van educatieve materialen. Daarnaast werkt er een docentonderzoeker op dit project.

Het gebeurt in de praktijk! Dat is de kern van onze PAO-aanpak op vijf locaties van Laurens (Rotterdam) en Florence (Den Haag). In werkgroepen participeren afvaardigingen van alle betrokkenen, dus naasten, bewoners en medewerkers (inclusief management) in een werkgroep. Zij stellen vast welke resultaten voor hen belangrijk zijn, op welke momenten in het primaire proces van leven, wonen en zorg en wat er nodig is om dit te faciliteren. Het onderzoek leidt tot (wetenschappelijke) inzichten in ieders wensen, verwachtingen en motivatie om relatiegericht te werken, de benodigde aanpassingen in het primaire proces en in organisatiefactoren en andere factoren die nodig zijn om het werken vanuit betekenisvolle relaties te leren, te veranderen en te maken.

Vanuit het relationeel actiemodel Betekenisvolle Relatiedriehoek wordt gewerkt aan het optimaliseren van werkprocessen én van relaties, bijvoorbeeld bij inhuizing, bij de maaltijd en bij het gebruik van digitale communicatie. Het laatste projectjaar gaan we daarnaast aan de slag om alle opbrengsten tastbaar te maken voor anderen, zowel binnen Laurens en Florence als daarbuiten. Concreet verwachten we deze opbrengsten:

• Educatief materiaal, om dit weer door te geven.
• Materialen voor opschaling en borging.
• Publicaties en (eind-)rapportages.

Samenwerkingpartners

Clienten en naasten, professionals zorg, behandeling, facilitaire dienst, managers en beleidsmedewerkers van Laurens, Florence, Mantelzorg NL en Vilans. Onderwijsmanager Opleiding verpleegkunde. Ina Mouris, van Mouris Projectenbureau is onderzoeksleider op de locaties.